Resmi olarak 2013’te, Moro İslami Kurtuluş Cephesi ile Filipin Hükümeti arasındaki barış görüşmelerinin bir parçası olarak kurulan Uluslararası Bağımsız İzleme Heyeti, 4’üncü Yıllık Raporunu yayınladı.
Filipinler hükümeti ile Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MİKC) arasındaki barış sürecinin Bağımsız Gözlemci Heyeti'nin 4. yıllık raporunda, bölgede şiddet içeren aşırılık eylemlerinin önüne geçilmesi ve kalıcı barışın sağlanması için Kapsamlı Bangsamoro Anlaşması'nı içeren Bangsamoro Temel Yasası'nın bir an önce yürürlüğe girmesi çağrısı yer aldı.
“Yeni dönem umutla başladı”
Moro Barış Süreci Bağımsız İzleme Heyeti üyesi olan İHH Yönetim Kurulu Üyesi Hüseyin Oruç, toplantıda yaptığı konuşmada, Filipinler'de yönetimin değişmesinin Bangsamoro barış sürecini de etkilediğini belirtti.
Oruç, "Devlet Başkanı Benigno S. Aquino yönetiminden Rodrigo Duterte yönetimine geçilmesiyle, Kapsamlı Bangsamoro Barış Anlaşması'nın uygulanmasına yönelik yol haritasında hem bir devamlılık hem de değişime şahit olunmuştur. Yasa, 16. Kongre'de geçirilememesine rağmen, Devlet Başkanı Duterte'nin seçim kampanyasında verdiği 'Mindanao'ya barış getirme ve yasayı destekleme' sözünü yerine getirme çabası sonucu yeni yönetimin ilk yılı olumlu gelişmelerle başlamıştır" ifadesini kullandı.
Barış sürecini bu yıl iki önemli gelişmenin etkilediğini dile getiren Oruç, daha kapsamlı ve geniş Bangsamoro Geçiş Komisyonu'nun hazırladığı yeni Bangsamoro Temel Yasası'nı Devlet Başkanı Duterte'ye sunması, Duterte'nin de bunu hem Temsilciler Meclisi hem de Senato için öncelikli yasa olarak belirlemesinin yılın ilk önemli ve olumlu gelişmesi olduğunu dile getirdi. Oruç, Marawi kentinde halen devam eden krizin de süreci kötü etkileyen ikinci önemli gelişme olduğunu ifade etti.
“Yasanın geçmemesi süreci zora sokar”
İzleme Heyetinin yerel üyelerinden Rahip Kuthdo basın açıklamasında, farklı Moro gruplarının sürece katılımının önemine dikkat çekerken, Temel Yasa’nın önceki yönetim döneminde onaylanmamasının insanlar arasında hayal kırıklığına neden olduğunu ve daha fazla gencin aşırı gruplara kaydığını vurguladı. Kuthdo ayrıca, yasanın tekrar geçememesinin Mindanao Adası’ndaki kırılgan olan süreci daha zora sokabileceğini de sözlerine ekledi.
İzleme heyeti
Beş üyeden oluşan heyette eski Avrupa Birliği Büyükelçisi Alistair MacDonald, İHH İnsani Yardım Vakfı’ndan Hüseyin Oruç, Asya Vakfı’ndan Steven Rood, Gaston Z Ortigas’dan Karen Tanyada ve UNYPAD’dan Rahip Kuthdo bulunuyor.
Yol haritası
Üzerinde uzlaşmaya varılan yol haritasına göre, aralık ayına kadar yasanın kongreden geçirilmesi için destek aranacak. Duterte, Temel Yasanın kongrede öncelikli olarak görüşülebilmesi için taslağı "acil" koduyla meclise sunacak. Tasarının yılsonuna kadar yasalaşarak meclisten geçmesi öngörülüyor.
Ardından 2018'de Ocak - Mayıs arasında yasanın halkoyuna sunulması bekleniyor. Bölge halkı yasanın hayata geçip geçmeyeceğine karar vermek için sandık başına gidecek. Temel Yasanın kabulü sonrasında ise siyasi özerkliği hayata geçirmek üzere Bangsamoro Geçiş Otoritesi kurulacak ve bu organ yeni siyasi yapıyı ilk serbest seçimlere taşıyacak.
Ne olmuştu?
Filipinler’de 40 yıldır süren iç savaş bölgedeki Müslümanlara geniş haklar tanıyan anlaşmanın 2014 yılında İHH İnsani Yardım Vakfı’nın da denetiminde imzalanmasıyla resmen son bulmuştu. Yaklaşık 40 yıldan fazla zamandır bağımsızlık mücadelesi veren MILF ile Filipinler devleti arasındaki iç savaşta 120 bin civarında kişi hayatını kaybetmiş ve taraflar arasında aralıklı olarak 17 yıldır devam eden müzakereler sonucunda ilk anlaşma 2012 yılında imzalanmıştı.
