Filipinler hükümeti ile ülkenin güneyinde 40 yıldır bağımsızlık mücadelesi veren Moro İslami Kurtuluş Cephesi arasındaki barış görüşmelerinde çerçeve anlaşma geçtiğimiz yıl Ekim ayında sağlanmıştı. Hükümet, 'Bangsamoro' adlı özerk bölgenin kurulmasını kabul etmiş taraflar arasında yapılan anlaşmanın şartlarının uygulanması sürecini gözlemlemek üzere bağımsız bir Gözlemci Heyet oluşturulmuştu.
Filipinler Hükümeti ile Moro İslami Özgürlük Cephesi tarafından oluşturulan Bağımsız Gözlemci Heyeti 23-28 Eylül tarihleri arasında Manila ve Cotobato’yu ziyaret etti. Ziyaretleri boyunca çeşitli temaslarda bulunan heyet geçtiğimiz yıl üzerinde ittifak sağlanan çerçeve antlaşmanın uygulanması ve sürecin başarıya ulaşması için Manila ve Cotobato’daki farklı aktörlerin ve sivil toplum temsilcilerinin görüşlerini dinledi.
Basın Bildirisi Tam Metni
Bağımsız Gözlemci Heyeti (TPMT) Manila ve Kotabato’yu ziyaret etti
Filipinler Hükümeti ve Moro İslami Özgürlük Cephesi (MILF) tarafından oluşturulan Bağımsız Gözlemci Heyeti (TPMT), 23-28 Eylül tarihleri arasında barış süreci kapsamında Filipinler’e ilk ziyaretini gerçekleştirdi.
Bağımsız Gözlemci Heyeti Başkanı Alistair MacDonald ziyaretlerinin sonunda şu açıklamayı yaptı: “Çalışma arkadaşlarım ve ben, hükümetin, MILF’in, sivil toplum ve diğer kilit aktörlerin yer aldığı muhataplarımızın üzerinde durduğu barışın tesis edilmedinde kararlıyız. Çerçeve Antlaşması’nın kalan eklerini tamamlama ve karşılıklı mutabakatla taahhüt edilen bu anlaşmanın uygulamaya konulması noktasında önemli bir yol kat ettik, ancak hala yapılacak çok şey var. Fakat net olan şudur ki, her iki taraf da sürecin işletilmesi noktasında kararlığını sürdürmektedir.”
Bağımsız Gözlemci Heyeti (TPMT)’nin Filipinler’e gerçekleşen bu ilk ziyaretine heyetin tüm üyeler katılmıştır. Başkanın yanı sıra, MinHRAC’en Zainuddin Malang ve Gaston Z. Ortigas Barış Enstitüsü (the Gaston Z. Ortigas Peace Institute)’nden Karen Tañada, İHH’dan Hüseyin Oruç ve The Asia Foundation’dan Steven Rood.
Başkan MacDonald ziyaretleri boyunca OPAPP (Secretary Teresita Quintos Delesand Panel Chair Miriam Coronel-Ferrer), MILF (Merkezi Komite ve Heyet Başkanı MohagherIqbal), Geçiş Komitesi üyeleri, Uluslararası İrtibat Grubu, Uluslararası Gözlemci Heyeti, Manila ve Cotabato’daki sivil toplum temsilcileri ile görüşme imkânı bulduklarını belirtti. MacDonald, TPMT’nin asıl işinin güç paylaşımı ve normalleşme hakkında öne çıkan iki ek belgenin tamamlanması ve bu belgenin hâlihazırda mutabakat sağlanan Çerçeve Antlaşması ve bu anlaşmanın geçiş usulleri ve servet paylaşımı ile ilgili eklerine eklenmesi durumunda başlayacağını belirtti. Bununla beraber TPMT’nin görevini en iyi şekilde yapabilmesi adına şimdiden hazırlık çalışmalarına başlaması, kilit taraflara ulaşması, TPMT’nin yetkilerini belirlemesi, bu kilit aktörlerin düşünce ve beklentilerini dinlemesi süreç açısından elzemdir.
TPMT’nin tüm üyeleri Başkan MacDonald’a katılarak yakın zaman önce Zamboanga’da gerçekleşen şiddet olaylarının kurbanlarının ailelerine taziyelerini iletmiştir.
Manila, 30 Eylül 2013
Arka plan
Bağımsız Gözlemci Heyeti 2012 yılının Ekim ayında Bangsamoro Çerçeve Antlaşması sonucunda taraflar arasındaki tüm anlaşmaların uygulanma sürecini gözlemlemek üzere kuruldu.
TPMT’nin şartnamesi Ocak 2013’de taraflarca kabul edildi. Bu şartnameye göre “TPMT, özelde Bangsamoro Çerçeve Antlaşması’nın ve eklerinin genelde tüm imzalanan anlaşmaların uygulanmasını izleyecek, gözlemleyecek ve inceleyecektir”. Bu süreç, taraflar arasındaki tüm anlaşmaların uygulanma sürecini gözlemleme ve değerlendirmeyi (raporlar hazırlama, gözlemleme, taraflara tavsiyelerde bulunma) ve halkla iletişim kurarak anlaşmaların uygulanma sürecinde ilerleme kaydetmeyi kapsamaktadır. TPMT gerekli gördüğü takdirde her iki ayda bir toplanacaktır. TPMT’nin yetkileri Çıkış Belgesi’nin tamamlanmasına ve tüm anlaşmaların taraflarca bütünüyle uygulanmasına kadar sürecektir.
TPMT üyeleri Mayıs-Haziran arasında aday gösterildi ve ilk toplantıları Temmuz ayında Kuala Lumpur’da taraflar arasındaki 38. istişare toplantısının hemen akabinde yapıldı. 23-28 Eylül tarihleri arasında Manila ve Kotabato’da gerçekleşen TPMT toplantıları heyet olarak Filipinler’e yapılan ilk ziyaretti.
TPMT’nin beş üyesi arasında iki yerel iki de uluslararası sivil toplum kuruluşundan temsilciler bulunmaktadır. Başkanlık görevi ise her iki tarafın da aday gösterdiği uluslararası bağımsız bir kişi tarafından icra edilmektedir.
TPMT’nin üyeleri aşağıdaki beş kişiden oluşmaktadır:
-Zainuddin Malang, Mindanao İnsan Hakları Merkezi Yöneticisi
-Hüseyin Oruç, İHH İnsani Yardım Vakfı Başkan Yardımcısı (Türkiyeli bir sivil toplum kuruluşu)
-Steven Rood, The Asia Foundation Ülke Temsilcisi
-Karen Tañada, The Gaston Z. Ortigas Barış Enstitüsü Yöneticisi
-Alistair MacDonald, Başkan (Eski AB Filipinler Elçisi, 2006-11. Emeklilik sebebiyle bu yılsonunda AB’den ayrılıyor)
TPMT’nin başlangıç faaliyetleri mali olarak Norveç ve İngiltere hükümetleri ile sürece dâhil olan kurumlar tarafından desteklenmektedir.
